A biscritualidade nos mais antigos manuais da língua alemã para um público português

Autores

  • Rolf Kemmler Universidade de Trás-os-Montes e Alto Douro Centro de Estudos em Letras

DOI:

https://doi.org/10.18364/rc.v1i56.292

Resumo

Com o fim de servir como ponto de partida para futuros estudos que visam analisar o uso da Fraktur (os chamados ‘carateres góticos’) ou mesmo das vertentes manuscritas Kurrentschrift vs. Sütterlinschrift nos manuais da língua alemã para um público português, é com base no artigo do investigador austríaco Bernd Marizzi (2012b) sobre os inícios da tradição espanhola e a biscritualidade observada nas suas manifestações, que o presente artigo visa oferecer algumas reflexões sobre a ocorrência semelhante de formas de escrita divergentes na representação das línguas alemã e portuguesa em obras metalinguísticas que têm o português como metalinguagem.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Referências

APELL, A[lfred]. Nova grammatica theorica e prática para o estudo da lingua allemã. Por A. Apell, Revista por Z. Consiglieri-Pedroso, Lente do curso superior de letras, Paris; Lisboa: Guillard, Aillaud & C.ia Casa editora e de commissão, 1897.

APELL, A[lfred]. Nova grammatica theorica e prática para o estudo da lingua allemã. Por A. Apell, Autor da Grammatica approvada pelo Conselho Superior de Instrucção Publica e adoptada para o 3.º anno, Revista por Z. Consiglieri-Pedroso, Lente do curso superior de letras, Paris; Lisboa: Guillard, Aillaud & C.ia Casa editora e de commissão, 1898a.

APELL, A[lfred]. Selecta de Leituras Allemãs: IV, V, VI Classe dos Lyceus. Paris; Lisboa: Guillard, Aillaud & C.ia Casa editora e de commissão (Ensino Secundario Official), 1898b.

APELL, A[lfred]. Grammatica Allemã: primeira parte, por A. Apell, Lente no Curso Superior de Letras, Lisboa: Ferreira & Oliveira, Limitada, Editores, 1906, I.

BECK, Friedrich. ”Schwabacher Judenlettern”: Schriftverruf im Dritten Reich. In: Brachmann, Botho / Knüppel, Helmut / Leonhard, Joachim-Felix / Schoeps, Julius H[ans] (Hrsg.). Die Kunst des Vernetzens Festschrift für Wolfgang Hempel. Berlin: Verlag für Berlin-Brandenburg, p. 251-269, 2006.

BUNČIĆ, Daniel. Biscriptality in Slavic and non-Slavic languages: a sociolinguistic typology, unveröffentlichte Habilitationsschrift, Tübingen: Universität Tübingen, 2011.

BUNČIĆ, Daniel. History of theoretical research on biscriptality. In: Bunčić, Daniel / Lippert, Sandra L. / Rabus, Achim (eds.). Biscriptality: A sociolinguistic typology. With contributions by Anastasia Antipova, Carmen Brandt, Ekaterina Kislova, Henning Klöter, Alexandra von Lieven, Sandra L. Lippert, Helma Pasch, Achim Rabus, Jürgen Spitzmüller, Constanze Weth, on behalf of the Heidelberg Academy of Sciences and Humanities, the State Academy of Baden-Württemberg, Heidelberg: Universitätsverlag Winter (Akademiekonferenzen; 21), p. 27-50, 2016.

CAMPOS, A[gostinho] de. Grammatica allemã, por A. de Campos. Professor do Lyceu Central de Lisboa, Paris; Lisboa: Aillaud & C.ia Casa Editora e de Commissão (Ensino Secundario Official: Curso Transitorio), 1898a.

CAMPOS, A[gostinho] de. Leituras allemãs. Paris; Lisboa: Aillaud & C.ia Casa Editora e de Commissão (Ensino Secundario Official: Curso Transitorio), 1898b.

CORVO SÁNCHEZ, María José. Juan Ángel de Zumaran: un maestro de lenguas español entre los alemanes en el siglo XVII: Una aportación a la historia de la enseñanza de lenguas extranjeras. Salamanca: Universidad de Salamanca, Facultad de Filología, tesis doctoral, 2002.

CORVO SÁNCHEZ, María José. Los libros de lenguas de Juan Ángel de Zumaran: La obra de un maestro e intérprete de lenguas español entre los alemanes del siglo XVII Frankfurt am Main; Berlin; Bern; Bruxelles; New York; Oxford; Wien: Peter Lang (SABEST Saarbrücker Beiträge zur Sprach- und Translationswissenschaft; 12), 2007.

CORVO SÁNCHEZ, María José. Juan Ángel de Zumaran: maestro de lenguas extranjeras en el siglo XVII, Una aportación a la historia de la enseñanza de lenguas extranjeras. Saarbrücken: Editorial Académica Española; Laplambert Academic Publishing, 2011.

GLÜCK, Helmut: Schriften im Kontakt. In: Günther, Hartmut / Ludwig, Otto (Hrsg.). Schrift und Schriftlichkeit: Writing and its Use, Ein interdisziplinäres Handbuch internationaler Forschung, An Interdisciplinary Handbook of International Research, 1. Halbband / Volume 1, Berlin; New York: Walter de Gruyter (Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaften; Handbooks of Linguistics and Communication Science; HSK 10.1), p. 745-766, 1994.

KEMMLER, Rolf. Die Anfänge des Deutschlernens und -lehrens in Portugal: die frühesten Deutschlehrwerke (1863-1926) als Reflex der ’Grammatik-Übersetzungsmethode’?. Vigo: Universidade de Vigo, Escola Internacional de Doutoramento, tese de doutoramento, 2018. Disponível em: http://hdl.handle.net/11093/1093,

KILLIUS, Christina. Die Antiqua-Fraktur-Debatte um 1800 und ihre historische Herleitung. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag (Mainzer Studien zur Buchwissenschaft; 7), 1999.

KÜHN, Julius. Gramatica alemana, precedida de un cuadro histórico del origen y progresos de esta lengua, por Don Julio Kühn, Oficial de la Secretaría de la Interpretación de Lenguas, de orden superior, Madrid: En la Imprenta Nacional, 1844.

MARIZZI, Bernd. La Gramática de la Lengua Alemana de Antonio de Villa (1792): fuentes y correctores. Revista española de lingüística aplicada 25, p. 133-146, 2012a.

MARIZZI, Bernd. Zweischriftigkeit in frühen Deutschgrammatiken in Spanien. Sprachwissenschaft. 37/2, p. 187-212, 2012b.

MARTINS, António. Antonij martini primi quondã huius artis pastra ne in alma vniuersitate Ulixbonensi preceptoris, materierũ editio a baculo cecorum breuiter collecta incipit /// Jmpressum vero Ulixbone per Ualentinũ ferdinandi de morauia. Anno incarnationis domini Millesimo quadringentesimo nonagesimo septimo. Die vero, xx. mensis junij, 1497.

OLIVEIRA, Fernão de. Grammatica da lingoagem portuguesa. /// Acabouse dempremir esta premeira anotação da lingua Portuguesa. por mandado do muy manifico senhor dom Fernando Dalmada em Lixbõa. ẽ casa d[e] Germão galharde a. xxvij. dias do mes de Janeyro de mil & q[ui]nhẽtos & trinta & seis annos de nossa saluaçam. Deo gratias, 1536.

OVERGAAUW, Eef. Die Nomenklatur der gotischen Schriftarten bei der Katalogisierung von spätmittelalterlichen Handschriften. Codices manuscripti & impressi 15, p. 100-106, 1994.

PASTRANA, Juan de; ROMBO, Pedro. Grãmatica pastrane /// Jncipit compendium breue et vtile: siue tractatus intitulatus: Thesaurus pauperum siue speculum puerorum editum a magistro Johãne de pastrana. /// [Jmpressa vero Ulixbone per Ualentinũ ferdinandi de morauia. Ad laudẽ õipotentis dei eiusq̃ genitricis Millesimo quadringentesimo nonagesimo septimo. vj. kalendas Junij],1497.

PLATA, Michael. Die Abschaffung der Deutschen Schrift in schleswig-holsteinischen Tageszeitungen 1941-44. Demokratische Geschichte: Jahrbuch des Beitrats für Geschichte in der Gesellschaft für Politische Bildung Schleswig-Holsteins e.V. 12, p. 61-76, 1999.

REIBOLD, Janina. Verbot der Frakturschriften durch die Nationalsozialisten. un!mut: Zeitschrift an der Uni Heidelberg 206/05 (Themenheft: Nationalsozialismus in Heidelberg, 7. Juli 2010), p. 16, 2010.

ROMBO, Pedro. Materiarum editio ex baculo cecorũ a petro rombo in artibus baccalario breuiter collecta incipit. /// Jmpressa vero Ulixbone per Ualentinũ ferdinandi de morauia. Ad laudẽ omnipotentis dei eiusque genitricis Millesimo quadringentesimo nonagesimo septimo. vj. kalendas Junij,1497.

SCHNEIDER, Karin. Paläographie und Handschriftenkunde für Germanisten: Eine Einführung, 3., durchgesehene Auflage. Berlin; New York: De Gruyter (Sammlung kurzer Grammatiken germanischer Dialekte: B, Ergänzungsreihe; 8), 2014.

ŠEDIVÝ, Juraj.: Mittelalterliche Schriftkultur im Pressburger Kollegiatkapitel. Bratislava: Chronos, 2007.

SEIDL, Johannes. Schriftbeispiele des 17. bis 20. Jahrhunderts zur Erlernung der Kurrentschrift: Übungstexte aus Perchtoldsdorfer Archivalien, 2. Auflage, Perchtoldsdorf: Marktgemeinde Perchtoldsdorf (Schriften des Archivs der Marktgemeinde Perchtoldsdorf, 1), 1996.

SÜß, Harald. Deutsche Schreibschrift: Lesen und Schreiben lernen: Lehrbuch, Augsburg: Augustus-Verlag,1995.

VILLA, Antonio de. Gramatica de la lengua alemana: dividida en tres partes, la primera trata de la forma número, sonido y pronunciacion de las Letras, con las reglas generales de la Prosodia y Ortografia; la segunda procede por todas las partes de la Oracion y la tercera contiene las reglas de la Sintáxis o Contruccion Alemana, con un apendice que contiene por orden alfabetico los generos de los Nombres Substantivos, y concluidos se añade una recopilacion de terminos pertenecientes á diversas facultades; y otra al fin de frases escogidas para empezar a hablar en cosas familiares con la propiedad que corresponde, obra utilisima para la nacion española, Compuesta y arreglada á los preceptos de los dos mejores Maestros Alemanes Matias Kramer, y Juan Christoval Gottsched, Por el padre Lector Fr. Antonio de Villa, del Orden de Predicadores, Cura de Extrangeros de los Reales Hospitales General y Pasion de esta Corte, En Madrid: en la Imprenta Real, 1792.

ZUMARAN, Juan Ángel de. Thesaurvs fvndamentalis qvinqve lingvarvm: hoc est, liber ex qvo velvti clivite cornv copiæ rectissima eaqve facillima methodo, qvidqvid ad pronvntiationem, nominum, iuxta ac verborum inflexionem, Dialogos item & proverbia, ac tandem ad ipsa quinq[ue] totius Europæ primariarum Linguarum, videlicet Latinæ, Hispanicæ, Gallicæ, Italicæ & Germanicæ Fundamenta spectare potest, quasi nullo negotio depromitur, & ad oculum demostratur, Pars prima, In gratiam omnium Natrinum Compositus, Ingolstadtii: Typis Wilhelmi Eder, Svmptibvs Avctoris, 1626

Downloads

Publicado

31.07.2019

Edição

Seção

Artigos